Boozna im Obru Dritt^ul und ufum Bäärg

 

Zwei Wunnärfitza

 

In där Ggugginu schteid us groossus, schwaarzus Holzhuis, wa frièjär där vírnääm Briigär-Famili Wäginär gçheert het. Das uiffallund Huis, wa oi u herrschaftliçhi Schtuba het, lotzät rächt boozuhaft umbrícha in di Gíègg^jini vam Obru Dritt^ul. Deschitwillu heind mu summi Liid oi ds Boozuhuis gseit. D wäächschtu Gíègg^jini vam Obru Dritt^ul heint duomzumaal d meischtu dä Ändru gçheert und usoo sind am viärunzwenzgguschtu Braachu, am Zant Johánnschtag, immär uhuiffu jungi Liit vaⁿ dä Hièndru und dä Ändru am Egguntruich därbii gsii. Und um Aabund hets duo gääru oi no uswaa us värboorgunds Tanzji ggä, und ds Boozuhuis in där Ggugginu ischt daa gad ärächt gsii:

Usoo hei emäl oi eischi Jaarsch in där obär Ggugginuhittu zwei Schweschträ – ds Anni und ds Katri – mid ira Muätär ggalput. Beedo siisch um di Zwenzig gsii und hei iru Labundsfreidä no wellu gniässu. Soo heisch naam Egguntruich – schoo halb nachtsch – gçheerd, wiä un Ggúbjuta jungi Liit vaⁿ där Eggu singundu und jodlundu där d Waalmattä í gäguⁿ d Ägärbrigga sii chu.

«Das sind appa di Brigärbäärg^jini, wa im Boozuhuis no wellunt z Tanz gaa» hei ds Anni und ds Katri midunánd gweerweisut. «Hina well wärs umaal wissu, ob daa oi Techträ vam Deerffji unna därbii sind», hei ds Anni zum Katri gseit. Das hei abär abgwerrt: «Tenzär schteeru ischt u schlimmi Sach, dii värschtäänt gwondli gçhei Gschpass; und weehe, we mu nä sellti in Hend ggäraatu!» «Dui bischt nit bitrooscht! Meischt dui, wiär läänisch la värwitschu?», hei ds Anni zär Antwoort ggä. Und beedo heisch in där obär Hittu gibeitut bis gägu Mittärnacht. Duo siisch beedo usum Gmaçhi uisgschlichu, ooni dass sus d Muätär gçheert hei. In där Fiischtri siisch hipschli am Zant Jaakob-Chapälli värbii, umbrí zum groossu Holzhuis. Schii hei schich herrt noo an d Muira gçhäbä fär an di Pfeischtär z chu. Ds muätigär und wundrigär Anni sii viruis ggangu. Ds enngschtliçhär Katri hei nimmä wiitär wellu und sii an där Huiseggu schtaa plibu. Beedo heisch glosät und glosät. Us där Schtubu uissa heisch un kurjoosi Muisig mid wiltum und firchtärlichum Gitánz gçheert, abär va Liituschtimmä heisch nit ds Ggärinngschtä z gçheeru bärchú. Dum Katri heis afa firchtu und äs hei schi no mee zärúg in d Fiischtri värtrickt. Ds Anni abär – voll wundrigis wiä immär – hei schich bis zä Pfeischtru vorgwaagt. Leidär sii di groossu Palggä abär zuä gsi und äs hèng^ji us gçheim Schlitzji oi numu di ggäríngschtuscht Liitri vircha gizintut. «Tanzunt de dii gad in där Fiischtru?» heis gsakärmäntut. Und wills niggs hei çhennu gsee, heis d Ooorini no vill mee gschpitzt. «Usoo un aalti, fremdi Muisig, wa ganz firchtärli teent! Und de no ooni singu und juizu. Nei, usoo tanzunt di Brigärbäärg^jini nit!» Langgsam heis dum Techtärli afa firchtu: «Und we das am End do allds Boozna old Aarmi Seelä wei?» Nomal heis durch du Schlitz vam Palggu gschpiènzlut und äs hei mu uf zmaal leschtärli afa firchtu. Fluggsch siis zärúg zär Schweschtär gschprungu und in einum Chlupf siisch beedo Aaru in Aaru ummúif zär obär Ggugginuhitta gluffu. Schoo uf dum Wäg ummúif sii ds Anni am Aaru vam Katri immär schwäärär und schwäärär chu. Schii hei beedo gçheis Woort mee megu ggärédu. Waasch de bi iru Hitta sii áchu, heisch umúm värboorgund ins Bett wellu schliiffu, ooni daschi d Muätär hèng^ji sellu gsee. Abär ds Anni sii ooni Sí und Värschtand zämugibrochu und ds Katri hei bi där Muätär mièssu ga Hilf äréichu fär sus ins Bett meguⁿ z gferggu, waas de baald umúm z schich sälbu sii chu. D Muätär hei furchpar afa fuchtu und schpitáklu, dass schii daa umbrí sii ga schpiènzlu und sogaar z Tanz hei wellu gaa. Was ra abär no mee z deichu hei ggä, dass dii ummaníèrlich Gsellschaft daa unnuna ira oi no gat di ganz Íhanni hèng^ji çhennu zärchnättu. So siisch schoo um Morgund in allär Herrgottsfrièji umbri um ds Boozuhuis um ga lotzä, wiè d Sach uisgsee. Ganz värwundruti heisch duo mièssu ínggsee, dass daa ubärhoipt gçhei Leischutä z gsee sii, numu an där Huismuiru, gäguⁿ d Schtubu^mfeischtär, daa heis us par nidärgschtampfuti Nessjä gçhäbä. – Usoo heisch duo gwisst, dass in där letscht Nacht gçhei värboorgundä Tanz hei çhennu sii. Schii sii zär Ísicht chu, dass das un Aarmuseeluntanz hei mièssu sii und, dass ira Techträ na Glick no gad ummuif in d eigund Hitta hei megu. Ds Anni sii no drii Taga chrank im Bett plibu, bovors de langgsam umúm zwägg sii chu. Di grooss Wundrigi heisch abär duo beedo fär ds Läbä lang megu gibéndigu.

 

^{Quelle: Bergmenschen, Band II, Zenklusen Ernst, S. 164 - 168.}

 

 

Un Geischtärtanz im Ta

 

Im Ta, ob dä Waalmattu, hei di Geerold Sänza van där Eggu gsennut. Us Aabunsch, bivorsch ins Bett sii ggangu, heisch no gat där ds äRickärpfeischtärli uisgglotzät und hei unnär ira in där Mattu un ganzi Ggubjuta Geis gsee, wa im Takt van äru kurjoosu Muisig wiä wild umacha gschprungu sii. «Gang Buäb und jag mär di Geis us iischum Mätt^ulti!», heisch zum Hirgg^ji gseit. Das hei abär zeerscht no gat sälbu där ds Rickärpfeischtärli wellu uislotzä und das Schpill oi pscho^uwwu. Ganz värdutzts heis gmeint: «Das sind ja gaar gçhei Geis, i gsee numuⁿ Tuitini!» Und ärichtig hei daa jetz numu Tuitini und gçhei Geis gitanzt. Kuim un Oigublick schpäätär hei oi umúm d Sennäri umbrí uf d Matta glotzät und gsee no Geis, no Tuitini. Jetz siis uf zmaal groossi, schwaarzi Çhiäjini gsii, abär nid ärächti Çhiäjini, äs sii ganz groossi und gfirçhigi Viiçhär mit gfiirigä Oigu gsii. Wa d Sänza deschi sii ínna woordu, dass daa uf ira Matta gad un Geischtärtanz tobä, sii ra gad usoo di Griimä ggangu. – Und zämu mim Hirgg^ji heisch du Rosuchranz afa bättu.

 

^{Quelle: Volkserzählungen aus dem Oberwallis, Guntern Josef (1978), S. 660.}

 

 

Ds Johanneli fii

 

Duozumaal, wa d Seimär no uf dum aaltu Reemärwägg där di Táfärna sii icha chu fär ubär du Bäärg z gaa, sii in där Táfärnu u schtattliçhi Wirtschaft gschtannu, wa ds Johanneli gwirtut hei. Wil äs daa dä durschtigu Reisundu gääru gipantschtä Wii hei uisgscheicht, mièssä äs jetz naa schiim Tood in dä Chaaltu Wassru schiini Schuld abbièssu. In där Nacht gçheerä mus no hiitu eppä hoiru: «Ich heissu Johanneli fii, bi zär Táfärnu Wirti gsii, hä Wassär uisggä fär Wii, muäss trum jetz in dä Chaaltu Wassru sii!»

 

^{Quelle: Volkserzählungen aus dem Oberwallis, Gunter Josef (1978); S. 384.}