Boozna um ds Doorf um

U Wäg trättu old Schteina in d Matta triibu muäs mu ga bièssu

 

Wa wièr als Meigg^jä in dä Schgäwättu daana dum Schtockmattugrabu ds Vee hei ghiètu, sii wär eppä oi d Abçhirzuta där d hipsch Matta ggangu. Und de hed nisch de d Muotär gschpitaklut und het gseit, daa sii umaal ds Mitág us Wiissus gsässu und hei gigrínu. De heisch sus gfräägt, was mu de fäälä. Und duo heis nä zär Antwoort ggä, äs hei zu Läbziitu oi allpot dii Abçhirzuta gnu und därbii u Wäg giträttu. Jetz mièssä äs usoo lang bièssu bis deer Wäg ärgangnä sii. - Hiitu gseet mu denu Wäg na Ğlick nimmä.

Und äs hed oi immär gheissu, we mu eim Schteina in d Matta triibä, de mièssä mu dii naa tootär Hand gfiirigi ga reichu.

 

Quellen: Volkserzählungen aus dem Oberwallis, Guntern Josef (1978), S. 381; Einheimische erzählen, Jordan Erich (1985), S. 113.

 

 

Usíè hets vill Boozna gçhäbä

 

Uf dä Chluisu hensch lang immär eis mim ärootu Lumpu gsee uissalotzä. Und, Boozä sind usíè vill gsii! Weⁿ ich an du Halbu Schtall biⁿ ga hirtu, hä sus ich daa u schuppumaal gsee uissalotzä. Abär we mu ischt ínggangu, het mu de ğliich niggs me gsee.

 

Quelle: Einheimische erzählen, Jordan Erich (1985), S. 115.

 

 

Ds Bischof-Zimmärli

 

Wennt dui im Kaplanii-Huis vaⁿ där Schtraas íchuscht, so ischt daa linggs us Zimmärli, dem hensch immär ds Bischof-Zimmärli gseit. We u fremdä Pfarer chuⁿ ischt, ischt deer daa ga schlaaffu. Us annärs ischt daa niè ga schlaaffu. Und daa ischt äbu maal einä gsii, wa niit zär Mittärnachtmäss hed wellu. Abär, uis heisch nu! Zär Mittärnachtmäss ggangu sii är emäl!

 

Quelle: Einheimische erzählen, Jordan Erich (1985), S. 117.

 

 

Uf där Senggibriggu hets vill Boozna gçhäbä

 

Uf där Senggibriggu und daa zärríng hets eppä vill Boozna gçhäbä. Meischt^uns heinsch eis numu us bitzji gitratzud und giblaagut, abär schii heind oi schee beeschi çhennu sii. Vor dum Gletschärschturz anno niinzähunnärdundeis, hets daa im Sengg, ufum Heipièl und im Loib no ganz annärscht uisgsee: u schuppu flotti Mattä, Uowendär und Gmaçhini sind hiitu mit groossä Fliènu, Schteina, Ggäríschil und Waald ubärdeckti. Ob das Unnglick und dii ganz Zärschteerig ächt oi us Wäärch va denä Booznu sind, wellds weiss das schoo? - Hiitu gçheert mu niggs mee, matéma sindsch oi alli ärleesti chu.

 

Duozumaal us nachtsch, gägu Mittärnacht, sii zwei Meiggjä vam Deerffji uif in du Obru Dritt^ul ggangu. Waasch mittsch uf där Senggibriggu sii gschtannu, wa di Beim du Schattu vam Maanuntschii ubär d Schtraass hei gwoorffu, heis in dä Beimu gruisig afa chrachu, windu, schíttillu und tobu. Sand und Schtrewwi heis ubär di beed Techträ und di Brigga värzeetrut. In eim Chlupf siisch beed Nachtgengär väruif gäguⁿ d Egga gliffu und hei eerscht daa va iru uheimlich Bigäggnig gwaagt afaⁿ z ärédu. - Natiirliçhi Ärkleerigä z dem Gschee hei schii niä wellu la gäältu!

 

Di Treesa, us annärs Wiib, sii oi umaal im Wintär naam Biichtu um Aabund gäguⁿ di Zäänä vam Deerffji ummúif heim an d Egga ggangu. Mittsch uf där Briggu sii ra um brandschwaarzi Geiss bigäggnät und hei scha am Schtraassurand bigleitut bis uif ins Äpnet vor där Eggu, wa ds Ggäríschil vam Gletschärschturz uifheert. Gitaa hei ira di Geiss niggs, abär di Treesa hei mim Chlupf mee wa gnuäg z tuäⁿ tçhäbä.

 

Weenigär ğlimpfli sii där Boozu mit dä Aabusitzär und Karisíèrär umggangu: Umaal hei oi u çhindärloosi, jungi Witwa vam Feerbäärg mid unäru Bränta Brochuta ins groos Loibhuis z Tanz wellu gaa. - Das Huis het därnaa där Gletschärschturz unnärggmacht. - Mittsch uf där Senggibriggu heisch uf zmaal nimmä vírär megu, wädär vir no zärúgg. Mit där Bränta ufum äRigg heisch mièssuⁿ daapliibu, bis um Morgund im Deerffji unna ds Bättuliitu hei anggfangu. - Dasch därnaa de heimgganguⁿ ischt und nimmä ischt gaⁿ tanzu, das laat schi appa la deichu.

 

Nit bessär siis schpäätär umu Poschtilúng ggangu. Deer hei schiis Gschpusi obuna uf dum Bäärg, uf där Barièr gçhäbä. Ds Poschtjoosi - wiäsch mu oi gseit heint - hei us Aabundsch uif ufu^m Bäärg wellu ga karisíèru, summi sägänd mid Ros und Gguitscha, andri meinunt z Fuäss. Ds guät Poschtjoosi hei abär numu bis uf d Senggibrigga megu, daa heis mièssu beitu bis um Morgund zum Bättuliitu. Wiä an äru Balmu heis daa di gans Nacht mièssu schtaa, will chaalti Fliä hei mu du Wägg värschperrt. - Ooni wiitärä Schadu heis um Morgund umúm an d Aarbeit çhennu.

 

No ergär heis där Boozu mid umu Gommi gitribu: Bivor där Simplotunel gibuwwtä isch gsi, heint di Gommär jedäs Jaar im Merzu uschuppu träägundi Rinnär ubär du Bäärg prungu fär schi i Wältschland z värchoiffu. Fär iisch sind dii Mandjini, wa das Vee gitribu heint, d Rinnärmandjini gsii. Und usoo us Rinnärmandji sii oi umaal uf där Senggibriggu im Näb^ul zärúggplibu. Churz trob hei mus no mim Vee gsee midloiffu. Waas abär unnuna im Doorf niä sii áchu, sii mus no am ğliichu Aabund ga suächu, hei sus abär niènä funnu. D Suäch hei mu in dä neeschtu Tagu no uf di ganz Gägund uisgideent. Im hoochu Schnee sii das natiirli furchbar schwäär gsii, abär alli Miä sii fär niggs gsii. Vill schpäätär, im Summär, hei de d Hirta vam äRossbodu us Ggärígil unnär dum Schilthooru funnu. - Wiä das aarum Gommi in dem Huiffu Schnee bis daa uif sii chu, das weis numu där Herrgott. D Liit meinunt, daa hei där Boozu vaⁿ där Senggibriggu d Hend im Schpill mièssu hä.

 

Us annärsch Maalsch sii u jungä Simpilärpurscht naa dä Zäänä vam Bäärg obunicha heim chu. Äs sii Wintär gsii. Där Joosi, usoo hei där Purscht gheissu, hei im obruschtu Huis vam Doorf, im Moss gwonät. Schtatt däheimu ánzchu, sii är abär pletzli uif im Undru Rossbodu, ufum Obru Schtaaful im teiffu Schnee ärwaçhät. Äär hei gçhei Aanig gçhäbä, wiä äär daa uif sii chu. Äär hei gmeint z schlaaffu und sii jetz in schuidärli fiischtärär Nacht ufum Obru Schtaaful ärwaçhät. Na Ğlick hei äär di Gägund pçhennt und sii mit greeschtär Miä und Aschtrengig um Morgu däheimu áchu. Ds Joosi sii därnaa ärchrangçhät und sii niämee ganz gsunds chu. Naa zwei Jaaru siis duä gschtoorbu. - Mu seit, dass oi daa där Boozu vaⁿ där Senggibriggu sii tschuld gsii.

 

Quelle: Bergmenschen, Band II, Zenklusen Ernst, S. 159 - 162.

 

 

Di gfiirig Gguitscha

 

Vaⁿ där Senggibriggu hensch de immär gizellt, daa heis seli Boozna. Ds Aarnoltsch Franz hed mär de immär gseit: «Daa chund un gfiirigä Wagu umbrícha, und daa sind u schuppu Heeruⁿ dri mit Ggatoorli-Hièd ufum Chopf».

 

Quelle: Einheimische erzählen, Jordan Erich (1985), S. 117.

 

 

Ds Flätschhooru mid umu gschpaaltnu Hoit

 

Welld är wissu, warfär ds Flätschhooru us gschpaaltus Hoit het? - Äs gid un Zelluta, das mu dém Bäärgschtiigär, wa ds Flätschhooru als Eerschtä megu bischtiigu d äRossbodualpa zär Biloonig wellä värscheichu. Wil das natiirli uschuppu värzennt hei, hei schich einä gmoldu. Mu hei mu ánggäraatu u Hund, u Chatza und oi u Hanu als Bigleitär mitznä. Wiä gseit, so gmacht, abär oo wee! Där Hanu sii ärfrooru, d Chatza sii där ds Urteil umbrí und där Hund sii där di Tschuggä ummícha gitroolu. Där Chopf vam Bäärgschtiigär sii va Schwind^ul und Chopfwee fascht zärchlepft, usoo das är hei miässu umçheeru und heim chu. Und d Íheimischu hei nu natiirli alli scheen toll uisgglaçhät. Das hei nu schampar megu, abär äär hei no nid wellu luglaa. Äär hei u schtarçhä Iisuring fär um du Chopf um la schmidu. Und mit dem hei sus äär gschafft bis z obärscht uf ds Flätschhooru und duä umúm gloggungsundä zärúg ins Deerffji z chu. - Sittär ischt ds Hoit vam Flätschhooru in zwee Teila gschpaaltus. Warfär abär där Rossbodu hiitu immär no där Burgärschaft va Simpilu gçheert, darubär weis di Zelluta niggs z päríchtu.

 

Quelle: Was die Walser erzählen, Imesch Ludwig (1981), S. 22.