Zär Ziit vam Napoleo

 

 

D värboorgu Värhandlig

 

Bis Endi vam vorletschtu Jaarhunnärt hent d aaltu Liit oi eppä vam groossu Durchzug ggäredt. Im Jaar, wa ds Wallis in d Schwiizärisch Eidggnossuschaft ischt inngiträttu, achzächuhunnärdundfufzä, sellunt hiä achtzigtuisig keisärliçhi Eeschtäriichär zimmli hässig ubär du Bäärg marschièrt sii. Di Kolonna sii moorz lengi gsii, wa d eerschtu im Bärisall sii durchggangu, sii d letschtu in dä Ramsärnuçheeru gsii. Dii Armee hei dä Iheimischu zwaar nit vill gschadut, abär där ganz Zuidul, wa hinnärna sii naachu, dii hei allds zämungschtolu old zfätzu gmacht, was nä in d Fingra sii chu. D Íheimischu sii schich in d Alpjini ga värschtecku und hei jaa gçheis Fiirli terffu umprennu, wilsch schich nit hei wellu värraatu. We nämmli uswaa us äRoiçhji in d Luft wei ggangu, weisch chu wiè hunngrigi Welf.

Fär dii Schädu und matéma oi fär dii van dä Franzoosu hei mu schpäätär dum Doorf un gwissi Untschädigung wellun zalu. U franzeesischä Unnärhändlär hei un greessri Summa Gääld ins Deerffji prungu und hei mim Chaschtlaa ubär du Schaduärsatz ggärrédt. Där Värhandligstisch sii vollä Gääld gsii und schii sii zämu einig chu. Där Chaschtlaa hei un groossä riischtinä Sack gnu, hei nu mid einär Hand an ds Tischende giprässt, uf där Gägusiitu hei är nu mit dä Zendu offundä phaaltu, und mit där annär Hand hei är ds ganz Gääld in du Sack drínggschobu. Där Unnärhändlär hei us parrmaal naagfräägt: «Est-ce que c’est tout payé? Est-ce que c’est tout payé?» Truf hei mu där Chaschtlaa mit schiinär heeju Schtimm zär Antwoort ggä: «Oui, oui, c’est tout payé!», hei du Sack mim Gääld ubär dum Puggul und sii laçhändu ggangu. D Íheimischu vam Doorf hei va dem ganzu Gääld abär niä u Santim gsee. Dii Värhandlig hätti natiirli sellu gheim pliibu, abär där Hirt vam Chaschtlaa hei dem Märt värboorgun zuägglosät und duä vill schpäätär heiär afa pludru.

 

Quelle: Volkserzählungen aus dem Oberwallis, Guntern Josef (1978), S. 155.

 

 

D Sennäri im Glischär

 

Im Glischär hei u Sennäri gçhääsut und de sii drii ruiçhi Soldaatu värbii chu, wa scha ambärdíèrt hei: «Wiär wellä ds Frässu, wiär wellä ds Frässu!» Tifigi wiä d Sennäri sii gsi, heisch nä zär Antwoort ggä, dasch du Çhääs zeerscht no gad mièssä ferig machu. De heisch du frisch Chääs-Chlumpu us dum Çhessi vircha und ins Vättärli drínngitaa und hei schi flinng mim pluttu Hindra daruf gsetzt. - Das sii dä Soldaatu de abär doch ee únapetiitlich vorchu und hoirä: «Suwtrooja, Suwtrooja!» Värérgruti heisch d Sennäri värlaa und ds Çhääsji sii ra plibu.

 

Quelle: Was Walser erzählen, Imesch Ludwig (1981), S. 32.